Rob van Vuure: Terlouw
Van Buitenhof tot sinterklaasgedicht tot in de rust bij Ajax. Columnisten, cartoonisten. Grappigwillenzijners, zuurpruimen, collega-politici. Wie reageerde niet op ‘het touwtje van Jan Terlouw’?
Afgelopen woensdag hield oud-politicus Jan Terlouw(85) in De Wereld Draait Door een indrukwekkende toespraak. Zeven minuten solo. Uit het hoofd, geen autocue. De ‘Jan Talk’. Kern: ‘Laten we elkaar weer vertrouwen, zoals vroeger, en ophouden met het verwoesten van onze aarde’. Na afloop minutenlang applaus, ook dat was bijzonder, nog nooit gingen in DWDD de handen zó lang op elkaar. Normaal is daar geen tijd voor, hup naar het volgende boekje, hop naar het volgende muziekje. Terlouw afgelopen weekend in de NRC: ‘Ik zag opeens al die jongelui daar zitten, hevig applaudiserend, en dat ontroerde me. Ik dacht, jaha, het is jullie wereld, jullie toekomst’. ‘Het touwtje van Jan’ wordt al vergeleken met ‘De traan Van Maxima’, nu al televisie-geschiedenis. ‘Touwtje’ doet op de valreep mee aan de Woord Van Het Jaar Verkiezing, binnenkomer met stip.
Het was een mooie toespraak maar wat vooral bleek, en niet voor de eerste keer: Jan Terlouw is schrijver. Formuléren. Hij weet dat éen treffende vergelijking meer kan doen dan welke lange wollige bijzinnentoespraak ook. Een goed beeld blijft hangen. ‘Het touwtje dat vroeger overal uit de brievenbus hing’ staat voor ‘vertrouwen’, iedereen kon in de 50er jaren zomaar bij iedereen naar binnen lopen. Overdreven natuurlijk, maar dat hindert niet. Schrap ‘touwtje’ en er blijft over: een wijze man in DWDD die beslist iets zinnigs zegt, maar meer ook niet. We zouden het nu al weer vergeten zijn, hooguit nog een paar dagen denken: wat wordt die man mooi oud. Maar door de touwtjesmetafoor plofte zijn boodschap rechtstreeks in je hart.
Jan Terlouw heeft het wel vaker treffend gezegd. Hij was jarenlang voorzitter van de Coördinatiegroep Orgaandonatie. Er werd zonder al te veel succes voortdurend gepleit voor een ja/tenzij, steeds op basis van mooie rapporten en statistieken. ‘Als u overlijdt krijgt iemand anders uw gezonde nier, tenzij u van te voren anders beslist. Prachtig toch?’. Jaja. Als voorzitter hield Terlouw nou eens niet het zoveelste keurige verhaal. Hij zei, ik vat nu samen: ‘Beste mensen, zo’n gezonde nier, waar je een leven mee kan redden, die laat je straks toch niet verrotten?’
Hé, zo hadden we het nog niet bekeken, Jan.
Ooit was Terlouw Commissaris van de Koningin van de provincie Gelderland. Maas en Waal stonden bedreigend hoog en het zou nóg dreigender worden, in Duitsland was al een dijk doorgebroken. De bewoners van Tiel moesten evacueren, maar het schoot niet op, wat de politie ook zei. Toen hield Terlouw op televisie een toespraak: ‘Beste mensen, u moet echt evacueren. De dijken houden het misschien niet. Besef, u woont in de Betuwe, u woont op de bodem van een badkuip. Het zal straks snel gaan’. Bijna iedereen evacueerde, die avond.
Verrotten. Badkuip. Touwtje. Genieten.